محاکمه

محاکمه

[از سری رمان‌های بزرگ آلمانی]

محاکمه اثر فرانتس کافکا مانند قصر و آمریکا یکی از سه رمان ناتمام اوست. این رمان علیرغم ساختار ناتمامش، به دلیل اینکه تفاسیر گسترده‌ای دارد هنوز هم قدرت تأثیرگذاری‌اش زیاد است.

محاکمه قصهٔ یوزف ک. را روایت می کند که صبح روز تولد سی‌سالگی‌اش بدون اطلاع قبلی بازداشت می‌شود. به یوزف ک. نه دلیل بازداشتش را می‌گویند و نه شاکی را به او معرفی می‌کنند. با این حال، یوزف ک. تلاش می‌کند دلیل بازداشتش را پیدا کند و ماهیت دادگاه را بشناسد. در این رمان در کنار یوزف ک. شخصیت‌های نافذ دیگری هم هستند که هریک از آنها کارکردی مشخص در سیر رمان دارند. با این حال، تمام تلاش‌های یوزف ک. تا زمان اعدامش به شکست می‌انجامد. مسیر رمان در سطوح مختلف دایره‌وار حرکت می‌کند. در مدت‌زمانی که این داستان رخ می‌دهد و تا سی‌ویک‌سالگی یوزف ک. طول می‌کشد، به پرسش‌هایی که یوزف ک. و خواننده دارند پاسخی داده نمی‌شود. به‌همین‌ترتیب، تا پایان داستان هیچ تغییری در روند ماجرا رخ نمی‌دهد. ساختار دایره‌وار قطعات رمان که هیچ‌گاه به گناه واقعی یوزف ک. و ناشناس‌بودن هویت دادگاه منتهی نمی‌شوند تفسیرهای گسترده و متنوع این رمان را ممکن می‌سازد. محاکمه را می‌توان به‌عنوان یک بحث و جدل راجع به ناممکن‌‌بودن توجیه همه‌جانبهٔ زندگی انسانی تفسیر کرد. وانگهی، این اثر را می‌توان به‌عنوان استعاره‌ای از گناه نخستین تفسیر کرد که، از منظر دینی، انسان به دوش می‌کشد. به‌عنوان مثال، گناهی که با نخستین لغزش حضرت آدم برای انسان به میراث ماند. علاوه بر این، محاکمه را می‌توان به چشم جدال شخصی کافکا با احساس گناه خودش در برابر پدر دیکتاتورش هرمان کافکا دید. این رمان به‌عنوان یک اثر انتقادی اجتماعی هم تفسیر می‌شود چرا که محاکمه را می‌توان به‌منزلهٔ یک پیشگویی دربارهٔ نظام‌های توتالیتر قرن بیستم نیز درک کرد، سیستم‌هایی که تمامیت یک فرد را از لحاظ وجودی تهدید می‌کنند.

محاکمه علیرغم مبهم‌بودنش یک اثر بی‌نهایت ارزشمند است چراکه روند پیشرفت بشر را از قرن هیجدهم منعکس می‌کند. جهان از عصر روشنگری و به‌دلیل پیشرفت سریع در سیاست و فناوری و جامعه دیگر برای تک‌تک افراد قابل‌پیگیری و قابل‌درک نیست. انسان با گسترش جوامع بزرگ پیشرفته در برابر یک بوروکراسی بی‌حدوحصر قرار گرفته است که او را در گمنامی غرقه می‌کند. رمان محاکمه‌ی کافکا نمادی است از درماندگی انسان در جهانی که نهادها حکومت می‌کنند. کافکا توانسته است ترس‌ها و نارضایتی‌های انسان‌ها را به تصویر بکشد، ترس‌ها و نارضایتی‌هایی که حتی امروز هم که بیش از صد سال از خلق این اثر می‌گذرد، به‌قوت خود مطرح‌اند.

ترجمه: مریم برومندی

منبع: لکتوره هیلفه