سرود آفریدگان | فرانسیس آسیسی
«سرود آفریدگان»؛ نیایشی عارفانه در ستایش طبیعت
سرود خورشید که به نام سرود آفریدگان یا ستایش آفریدگان (Laudes Creaturarum) نیز شناخته شده، آوازی مذهبی است سرودهٔ قدیس فرانسیس آسیسی (در قرن سیزدهم میلادی). این چکامه به گویش اومبریاییِ زبانِ ایتالیایی سروده شده و گمان می‌رود که اگر نخستین اثر مکتوب به زبان ایتالیایی (نزدیک به امروز) نباشد، یکی از نخستین این آثار است. این سرود که به زبانهای بسیار ترجمه شده، در کنار «نیایش صلح»، معروف‌ترین آثار به‌یادمانده از فرانسیس قدیس‌اند.
سرود آفریدگان برهان الاهیات فرانسیس است. او که خود به شوق «بانوی بینوایی» آرزوی مال و راحت جسمانی را کنار نهاده بود اغلب موجودات را برادران و خواهران آدمی می‌شمرد. گفته‌اند که فرانسیس عمدهٔ این سرود را در اواخر ۱۲۲۴ میلادی، هنگام بهبودیافتن از یک بیماری سخت سروده است. او در این زمان در کلبهٔ محقری در «سن‌دامیانو» می‌زیست، جایی ساختهٔ کلر قدیس و تنی چند از «فرقهٔ بانوان بینوا». باور سنتی چنین است که فرانسیس این سرود را نخستین بار برای دو برادر به نام‌های لئو و آنجلو که ملازمش بودند خوانده و بند پایانی آن را نیز که در ستایش «خواهر مرگ» است دقایقی پیش از مرگ خود سروده. روایت دیگر این است که او در پی بیماری چشم نابینا شده بوده و سرود را به دست خود ننوشته بلکه چنان‌که به چشم دل در طبیعت می‌نگریسته آن را به دیگری تقریر کرده است.
زندگی فرانسیس آسیسی (به ایتالیایی: فرانچسکو آسیزی، به فرانسوی: سن فرانسوا دسیز) الهام‌بخش آثار فراوان بوده و از جمله آخرین آنها کتاب کریستیان بوبن به نام فرانسوی Le Très-Bas بود که با ترجمه پیروز سیار به نام «رفیق اعلی» در ایران به چاپ رسید. همچنین است فیلم «برادر خورشید، خواهر ماه» (۱۹۷۲) ساختهٔ فرانکو زفیرلی. این سرود الهام‌بخش کتابی از رهبر کاتولیک‌های جهان دربارهٔ حفظ زمین و محیط زیست نیز بوده است. پاپ سالخورده، که خود عضو فرقه فرانسیسکن است، عنوان پاپی خود یعنی فرانسیس را به‌پاس نام این عارف بزرگ کلیسا برگزیده است.
سرود آفریدگان
تو ای بلندپایه، سرورِ نیکِ پرتوان
تو را ستایش و شکوه و هرچه برکت است
فقط از آنِ توست این همه، ای فراترین
و هیچ آدمی درخورِ نام‌بردن از تو نیست
ستوده باش سرورم در تمام آفریدگان خویش،
به ویژه در برادرم جنابِ هور
همو که هست روز و روشنای‌مان دهی به او
و اوست پردرخشش و وسیم، با بزرگیِ گران
می‌دهد از تو ای فراترین نشان
ستوده باش سرورم برای ماهِ خواهر و ستارگان
در آسمان‌شان تو شکل داده‌ای
روشن و گرانبها و خوش‌نشان
ستوده باش در برادرانِ باد و آسمان
و هر هوا، چه ابری و چه رام
کزین همه به آفریدگان خود دهی تو پرورش
ستوده باش سرورم برای خواهرآب
همو که هست بس مفید، خاکی و گرانبها و پاک
ستوده باش سرورم تو در برادرآتشم
کزو دهی تو روشنا به شب
و او جمیل، سرخوش است و زنده و قوی
ستوده باش سرورم برای خواهری که هست مادرِ زمین،
همو که ما بپرورَد، نیاز ما برآورَد
و میوه‌های گونه‌گون، گل و گیاه رنگ‌رنگ بارآورَد
ستوده باش سرورم در آن کسان که بخشش آورند
به عشق تو
و تاب آورند ناخوشی و آزمون
خوش آن‌کسان که تاب آورند
این‌همه به آرمش
چراکه از تواند ای بلندپایه، تاجدار
ستوده باش سرورم برای خواهرم، مرگِ جسم
که هیچ زنده‌آدمی ندارد از برش گریز
بدا بران کسان که با گناهِ مرگزای می‌روند
خوش آن‌کسان که او بیابدی درون پاکتر اراده‌ات
چراکه مرگ دومین‌شان نمی‌رسانَدی گزند
ستوده و خجسته باد سرورم
بر او سپاس آورید
و خدمتش کنید با بزرگتر فروتنی
Laudes creaturarum
Altissimu, onnipotente, bon Signore,
tue so’ le laude, la gloria e l’honore et onne benedictione.
Ad te solo, Altissimo, se konfano,
et nullu omo ène dignu te mentovare.
Laudato sie, mi’ Signore, cum tucte le tue creature,
spetialmente messor lo frate sole,
lo qual’è iorno, et allumini noi per lui.
Et ellu è bellu e radiante cum grande splendore:
de te, Altissimo, porta significatione.
Laudato si’, mi’ Signore, per sora luna e le stelle:
in celu l’ài formate clarite et pretiose et belle.
Laudato si’, mi’ Signore, per frate vento
et per aere et nubilo et sereno et onne tempo,
per lo quale a le tue creature dài sustentamento.
Laudato si’, mi’ Signore, per sor’acqua,
la quale è multo utile et umile et pretiosa et casta.
Laudato si’, mi’ Signore, per frate focu,
per lo quale ennallumini la nocte:
ed ello è bello et iocundo et robustoso et forte.
Laudato si’, mi’ Signore, per sora nostra matre terra,
la quale ne sustenta et governa,
et produce diversi fructi con coloriti flori et herba.
Laudato si’, mi’ Signore, per quelli ke perdonano per lo tuo amore
et sostengo infirmitate et tribulatione.
Beati quelli ke ’l sosterranno in pace,
ka da te, Altissimo, sirano incoronati.
Laudato si’, mi’ Signore, per sora nostra morte corporale,
da la quale nullu homo vivente pò skappare:
guai a cquelli ke morrano ne le peccata mortali;
beati quelli ke trovarà ne le tue sanctissime voluntati,
ka la morte secunda no ’l farrà male.
Laudate et benedicete mi’ Signore et rengratiate
e serviateli cum grande umilitate.
از همین مترجم
از شعرهای دیگر
