جُنگ اصفهان؛ آنچه رفت، آنچه ماند
دفتر پانزدهم بارو ــ گفتیم جُنگ اصفهان، درضمن، در واکنش به ادبیات متعهّد، و به‌خصوص نوع رئالیسم سوسیالیستی‌اش تشکیل شد. این، سال‌هایی بود که کم‌کم ترجمه‌های رمان‌ها و داستان‌های غربی داشت در می‌آمد، و اصحاب جُنگ هم که خود در جوانی مراوداتی با حزب توده داشتند، متوجّه شدند که جهان دارد به راهی دیگر می‌رود و ما سر در راهِ...
گلشیری، هم‌سوگند با حروفیون
ادبیات برای گلشیری یعنی همه‌چیز. و این خیال به تدریج برای او تبدیل به یک وسواس ذهنی شد، همان‌گونه که برای پروست نیز چنین بود. گلشیری می‌گفت به گذشته برگردیم تا بفهمیم چرا و چگونه امروزمان چنین است.
شعری که کفارهٔ گذشته است
گفتیم که عشق برای شاملو رخدادی است که در حضیض نومیدی روی نشان می‌دهد؛ نومیدیِ حاصل از یک گذشته‌ی تلخ. اما شاملو می‌داند که هیچ‌چیز، حتی عشق، نمی‌تواند آن گذشته را تلافی کند، وگرنه شعری زاده نمی‌شد. شعر تلافی آن گذشته نیست؛ کفاره‌ی آن است. در معنای الهیاتیِ کلمه، بنیامین گفته بود هرچقدر هم که بعدتر خودت را برسانی، این...
هیچ‌چیز مهم نیست، مگر…
بی‌ستون بارو ــ روایت در داستان «مهم» اگرچه به شیوه‌ی سوم شخص محدود است، اما دیدگاه راوی بین زن و مرد در رفت و آمد است. و این از حیث ساختاری بسیار حائز اهمیت است: نویسنده اول راوی را نزدیک به زن می‌نشاند، اما بعد روایت از دیدگاه مرد داستان روایت می‌شود و بعد دوباره هرکجا لازم شد بین دو...
سفر به گرداب حافظه
بی‌ستون بارو ــ در داستان‌های اخوّت فضاهای شهری شخصیت کاراکترها را شکل می‌دهد. از سوی دیگر، همین فضاهاست که پس از پایان داستان در ذهن خواننده به یاد می‌ماند ـــ با اندوه، تأسف، و با خشم، و گاهی با اشتیاق. این است که شهر در بسیاری جاها خود یک شخصیتِ فراری در گرداب‌های حافظه است. این داستان‌ها با لمس شکاف‌های...
گذار مشقت‌بار از مدرنیسم
روزن بارو ــ نقاشی‌های پوربهرامی نقاشیِ ترانه‌های هنوز فراموش نشده، و نیز سعادت‌های هنوز به چنگ نیامده، بخار شده است. انگیزه‌ی نقاش چه بسا دقیقا از همین لحظه‌ی پر ابهام سرچشمه می‌گیرد: در همین نقطه که نمی‌دانیم آیا این گذشته است که به زمان حال احضار شده، یا این نقاش و ماایم که به گذشته پر کشیده‌ایم، و می‌خواهیم اشتباهات...
ابوالقاسم سعیدی، شصت سال و بیشتر کار هنری
روزن بارو ــ نقاشی‌های سعیدی متعلق به آن سبکی است که بی‌ژرفاییِ سطح نقاشی را پذیرا می‌شود، اما رمز و رازی متافیزیک به آن می‌افزاید. تاریخ معماری ایرانی-چه پیش از اسلام، چه بعدتر- در اینجا نقش مهمی ایفا می‌کند. به نظر می‌رسد که سعیدی سطح نقاشی را به عنوان یک آزمون ترکیب‌بندی می‌بیند که پس از هنر کلاسیک به فراموشی...
مسیر جان‌خراشِ گذار
مردان گرگ مردان‌اند. به‌عبارت دیگر مرد شدن یک روند اجتماعی است. زنانگی به‌خودی‌خود هست، اما مردانگی تفویض‌شدنی است. به همین خاطر هرلحظه در معرض خطر پس‌گرفته شدن است. چیزی که در این میان نباید از یاد برد این است که پراتیک فرهنگیِ سیستم مبتنی بر استثمار با رودررو قراردادن جنسیت‌ها، تفاوت‌های اجتماعی و فرهنگی زنان و مردان را برجسته می‌کند. حال آنکه...
دیرماندگیِ بهمن محصص
محصص همان گونه که خود نیز بارها اعتراف کرده بود، دیر به دنیا آمده بود. حقیقتی تلخ‌تر: بهمن محصص در شرایطی شروع به کار هنر کرد که پشت سرش کسی را نداشت.
کارهای خاکی مارکو گریگوریان
مارکو از همان سال‌های کودکی به همراه خانواده‌اش به طور پیوسته در کوچ و تبعید از کشوری به کشور دیگر، و از شهری به شهر دیگر بوده است. تاثیر این آوارگی در تمام دوره‌های کاری او مشهود است. شاید یکی از عللی که در کارنامۀ او این‌قدر زیاد با تنوعِ سبک و مصالح کاری رو‌به‌رو می‌شویم، ریشه در این نبودِ...