تاریخ صدا، تاریخ تصویر
نقد کتاب:تاریخ صدا، تاریخ تصویر ــ سینما یا تلویزیون یا سایر رسانه‌های جمعی تنها چشم را هدف نمی‌گیرند. آنها مخاطبانشان را در حالت ادراکی منحصربفرد از صدا و تصویر قرار می‌دهند. این ادراک به‌طور همزمان چشم و گوش مخاطبان را درگیر می‌کند هرچند که ما با یکسره گفتنِ اینکه فیلم یا برنامه‌ای تلویزیونی را «می‌بینیم» اصرار داریم انکار کنیم که...
پوست فاشیسم، گوشت فاشیسم
نقد کتاب: پوست فاشیسم، گوشت فاشیسم ــ نزد باتای جامعه‌ی تولیدگر به دو بخش تقسیم میشود، جامعه‌ی همسان که بر مبنای ارتباط با مناسبات تولیدی تعیین می‌گردد و جامعه‌ی ناهمسان یا دگرسان که شامل تمامی عناصر خارج از [یا مخالف با] این مناسبات است. باتای می‌گوید که همین صورت‌بندی اجتماعی خود پیش‌درآمدی بر سیاست و اقتدار است. زیرا که جامعه‌ی...
تئاتر، جیغ و طاعون
نقد کتاب: تئاتر، جیغ و طاعون ــ آرتو دلبسته‌ی بافت و مدولاسیون و طنین شنیداری جیغ زدن در اجرای تئاتر بود. به‌واقع مزیت تئاتر قساوت را آنطور تصور می‌کرد که در آن نیروی بالقوهٔ جیغ در متزلزل کردن استبدادِ گفتار و تبدیل صدا به نیرویی ازلی، به مرحله‌ی ممکن شدن برسد. به‌قول میشل روبین، تئاتر قساوت چنین بود: «بیرون کشیدن...
شیاد و اتوپیا
نقد کتاب: شیاد و اتوپیا ــ اگرچه باران باید نمادی از رویش و برکت باشد، در «تانگوی شیطان» باران یادآور طوفان‌های عهد عتیق است. گویی کراسناهورکایی از عناصر طبیعت و زمین در ساخت و پرداخت فضایی آخرزمانی بهره می‌برد: باران‌های سیل‌آسا و مداوم، زمین‌های گل‌آلوده، دشت‌های بدون سکنه و وزش بی‌امان باد. همه‌چیز دست به دست هم می‌دهد تا مکاشفات...
طبیعت: صورت‌های هندسی
نقد کتاب: طبیعت: صورت‌های هندسی ــ هربرت رید می‌گوید این پل سزان بود که نخستین بار با اصرار بر «ابژه دیدن جهان یا بخشی از جهان» عملاً جنبش هنر مدرن را بنیان گذاشت. نقاشی که ترجیح می‌داد جهان را بدون دخالت هرگونه نظام ذهنی یا ازهم‌گسیختگی عاطفی ببیند. چیزی برخلاف امپرسیونیسم، رمانتیسیسم، کلاسیسیزم و پیش از آن؛ آنها که در...
تاریخ بی‌شکلی
نقد کتاب: تاریخ بی‌شکلی ــ آیا اغراق کرده‌ایم اگر بگوییم که نقاشی شورانگیزترین کوشش آدمی برای «شکل دادن» است؟ این موضوع ممکن است دلیلی موجه برای درک این مسئله باشد که چرا مورخان، کتاب‌های تاریخ هنر را نه براساس ادبیات یا معماری که اساساً بر پایه‌ی نقاشی نوشته‌اند. از طرفی، کالبد هر کسی که ما امروز به‌عنوان یک هنرمند بزرگ...
نگاه شکاک به واقعیت
نقد کتاب: نگاه شکاک به واقعیت ــ کژ نگریستن یعنی چه؟ چرا باید انسانی به موضوعی کژ بنگرد؟ کژ نگریستن چه ضرورتی دارد؟ ژیژک پاسخ می‌دهد که کژ نگریستن نه یک ژست یا رفتار جسمانی مربوط به عضلات چهره، که اساساً مفهومی فلسفی است. مفهومی با یک مشخصه‌ی بنیادین که به‌سبب آن هرگز نمی‌توان واقعیت را آن‌گونه که ارائه میشود،...
نابغه‌ای همبستر با کتاب آشپزی
نقد کتاب: نابغه‌ای همبستر با کتاب آشپزی ــ شب‌ها چند ساعت بیشتر نمی‌خوابد. هر روز ــ حتی آن هنگام که مجّدانه در حال نقاشی‌ست ــ دو بطری بزرگ شراب سفید را حریصانه می‌نوشد ولی هرگز مدهوش نمی‌شود؛ مست آری ولی مدهوش نه، چنان‌که نتواند نقاشی کند. او می‌گوید: «کار کردن در خماری را دوست دارم، چون توان ذهنی‌ام را به...
آینهٔ خالی
نقد کتاب: آینهٔ خالی ــ فوکو نه در مقام کارشناس تاریخ هنر که در مقام یک فیلسوف می‌گفت که مانه رخدادی‌ست که گفتمانی را که نقاشی غربی بر آن بنا شده، نابود کرد، آن‌هم به‌واسطه‌ی فضای بوم، نورپردازی و موقعیت تماشاگر، یعنی سه اهرمی که مانه با آنها مسیر نقاشی کلاسیک را تغییر داد. در این بین مهم‌ترین نقاشی مانه...
هنر چهره‌ها
نقد کتاب: هنر چهره‌ها ــ از آن‌جایی که سینما به قلمرو سایه‌ها تعلق دارد، واقعیت‌های خیالی و فرم‌های ناپایدار روی پرده را هرگز نمی‌توان به‌طور کامل درک کرد، نه در صحنه‌های انفرادی و نه در صحنه‌های متوالی؛ صحنه‌ها تنها «احساس» می‌شوند؛ امری که رانسیر می‌گوید آماتورها راحت‌تر از عهده‌اش برمی‌آیند. یعنی راحت‌تر احساس می‌کنند. از این روست که او ترجیح...
کتاب هنر مدرن
نقد کتاب: کتاب هنر مدرن ــ نقاشی مدرن دو نقطه‌ی اوج دارد: پابلو پیکاسو و مارسل دوشان. شاید آنها نقاش‌هایی هستند که بیشترین تأثیر را بر عصر ما گذاشته‌اند. پیکاسو با آثارش، دوشان با یک اثر! که خود البته انکار تصور مدرن از اثر است. پیکاسو هنرمندی است با حاصلخیزی مدام و پیاپی. دوشان اما هرگز مداوم کار نکرده است...
اشک‌های واقعی
نقد کتاب: اشک‌های واقعی ــ ژیژک مدعی‌ست که امروزه در حال نزدیک شدن به تجربه‌‌ای از زندگی هستیم که درک پیشین ما از فرم روایت خطی و متمرکز را از هم می‌پاشاند و زندگی را به شکل جریانی چند خطی عرضه می‌کند (چیزی شبیه به رویا). در این مورد مشخص ژیژک سه فیلم از کیشلوفسکی را ــ که به زعم...
بارت و اتاق روشنش
نقد کتاب: بارت و اتاق روشنش ــ عکاسی براى رولان بارت با مرگ بود که شروع شد و در طی زمان تبدیل شد به یک مسئله. او با بازبینی عکس‌های خانوادگی که ابتدا از سر دلتنگی بود متوجه موضوع مهمی شد که عموماً نادیده گرفته میشود؛ اینکه در نهایت عکاسی رده‌بندی‌پذیر نیست، یعنی عموماً نمی‌توان ابژه‌ای را برای عکاسی انتخاب...
دگرگونی در سینما
نقد کتاب: دگرگونی در سینما ــ کوآچ می‌گوید در طی سال‌های دهه‌‌ی ۵۰ تا ۸۰ میلادی کارگردانان منسوب به سینمای مدرن این اختصار و فشرده‌سازی هنرمندانه را عمدتاً بر بیان سینمایی و ابزارهای سینمایی آن اعمال کردند. از همین روست که به یکباره میزانسن و نحوه‌ی تنظیم و ارائه‌ی آن در این سینما ــ لااقل در برابر همان سینمای ژانری...
بازن که می‌نوشت
نقد کتاب: بازن که می‌نوشت ــ سینما به منزله‌ی ماشینی که واقعیت را بازنمایی می‌کند. به چه طریق؟ بازن می‌گفت از طریق میزانسن و فوکوس عمیق و برداشت بلند؛ یعنی عملکردهایی که وحدت مکانی را همراه با تداوم زمان واقعی به سینما بازمی‌گردانند. این سبک، بازن را تهییج می‌کرد. سبکی که به واقعیت اجازه می‌داد بی‌واسطه در پیچیده‌ترین و مبهم‌ترین...
با آخرین نفس‌هایش
نقد کتاب: با آخرین نفس‌هایش ــ هنگامی که بونوئل در هشتاد و سه سالگی درگذشت، در آگهی ترحیمش در نیویورک تایمز از او با صفاتی همچون «تابوشکن و انقلابی‌ای که در جوانی یکی از رهبران جنبش سوررئالیسم آوانگارد بود و برای نیم‌قرن بعدی هم فیلمسازی چیره‌دست» یاد شد. پیش از این فدریکو فلینی در ستایش از مقام او نوشته بود...
از مارکس و کوکاکولا
نقد کتاب: از مارکس و کوکاکولا ــ جالب اینجاست که این کتاب منبع اصلی فیلم «موحش» ساخته‌ی میشل آزاناسیوس است. فیلمی که شخص گدار زمانی که از مراحل پیش‌تولید آن آگاه شد، سازنده‌ی آن را یک «احمق» توصیف کرد، زیرا به‌زعم او کتابِ همسر سابقش هرگز نمی‌توانست منبعی مناسب برای تولید اثر سینمایی [سینمایی که داستانی را روایت می‌کند] باشد:...
تاریخ شعله‌های زنده
نقد کتاب: تاریخ شعله‌های زنده ــ گدار در این گفتگو می‌گوید که هم تاریخ و هم سینما با رخدادها سر و کار دارند و هر رخداد مجموعه‌ای‌ست از ردهای واقعیت. مجموعه‌ای از تصاویر و صداها که در زمان جاری می‌شوند. اما تاریخ مکتوب صرفاً این رخدادها را به کلمه ترجمه می‌کند و نه بیش از آن. حال آنکه سینما قادر...
هنر زشت
نقد کتاب: هنر زشت ــ به واقع، یکی از اساسی‌ترین چالش‌های تاریخ هنر این است که هرگز نمی‌توان اطمینان داشت که آیا در فلان فرهنگ چیزی که به‌ظاهر صاحب تناسب و هارمونی است، زیبا تلقی میشود (می‌شده است) یا خیر. تاریخی که غالباً بر اساس تصوراتی انتزاعی از تناسب و هارمونی نوشته شده است، حال آنکه در طول تاریخ غرب...
هنر چهره‌ها
نقد کتاب: هنر چهره‌ها ــ به‌واقع بلا تار هنرِمند چهره‌هاست و انبوهِ مردم، هنرمندِ توده‌ها؛ خصلتی که در کار رامبراند و سرگئی آیزنشتاین [فیلمساز روس] نیز قابل تشخیص است. رانسیر می‌نویسد که اگر در مقام یک آماتور به تماشای آثار بلا تار بنشینیم اولین چیزی که نظرمان را جلب می‌کند تصویری پر از جزئیات و مفصل از چهره‌هاست، چهره‌هایی به‌ظاهر...
حرکت بر مرزهای شرّ
نقد کتاب: حرکت بر مرزهای شرّ ــ ژاک لاکان زمانی در پاسخ داستایفسکی که نوشت: «اگر خداوند نبود هر چیزی امکان داشت»، گفت: «اگر خداوند نبود هیچ چیز ممکن نبود.» یا به‌تعبیر اسلاوی ژیژک، «ما همه رستگار بودیم اگر پیامبران نبودند»، زیرا آن کس که قانون و شریعت را بنیان گذاشت، برای اصلِ موجودیت قانون و شریعت پیشاپیش قربانیانی به‌اسم...
هم‌پای فراموشی
نقد کتاب: هم‌پای فراموشی ــ بسیار گفته شده که هر واقعه‌ی تاریخی که با فاجعه عجین است، اگر مستند نشود، در نهایت روزی همچون یک امر تروماتیک به عرصه‌ی عمومی بازمی‌گردد تا معذبمان کند. اما آیا این عذاب، این شرم از تاریخ، لذت‌بخش‌تر از جذبه‌ی فراموشی است؟ همچنین آیا جراحتی که در تصویر خاطره‌‌ی محوی از سرکوب، روح‌مان را نهیب...
پاره‌نوشته
نقد کتاب: پاره‌نوشته ــ نیچه از همین رو شیفته‌ی قطعه‌نویسی بود. نیز ویتگنشتاین، آدورنو، بلانشو. و امیل سیوران و سارا کین؛ نابغه‌ی ناکام تئاتر. و هوارد بارکر. همو که شخصِ کین شکسپیر عصر ما می‌خواند و بزرگترین نمایشنامه‌نویس قرن بیستم انگلیس. او که چهارمین اثر بنیادین در اصول نظری درام را به سبک قطعه‌نویسی نوشت: پس از فن شعر ارسطو،...
این‌ها منم
نقد کتاب: این‌ها منم ــ کاندینسکی در همین کتاب اشاره می‌کند که از چهل‌سالگی به بعد غالباً خودش را تحت تسلط خواستی درونی می‌پنداشته که او را به نقاشی جنبه‌هایی از زندگی انسان دعوت می‌کرده که جاودانه و دست‌نیافتنی بوده‌اند. کاندینسکی اسم این را گذاشته است «اصل ضرورت درونی». یعنی چیزی در مقابل ضرورت بیرونی یا طبیعت. کاندیسکی جلوتر می‌رود:...
تاریخ هنرِ دیگر
نقد کتاب: تاریخ هنرِ دیگر ــ امروزه می‌توان گفت که تاریخ هنر آن‌گونه که در آغاز سده‌ی بیست‌ویکم در برخی محافل مطرح است و می‌توان آن را «تاریخ نوین هنر» نامید، به‌ظاهر از بسیاری جهات به روایت‌های قدیمی آن شباهت دارد. درواقع تاریخ هنر نوین را نمی‌توان از برخی رویکردهای رایج در اواخر سده‌ی گذشته تمییز داد. تاریخ نوین هنر...