اتین شوالیه و قدیس استفان؛ ژان فوکه
اتین شوالیه و قدیس استفان؛ ژان فوکه
ژان فوکه. متولد ۱۴۲۵ در تور (فرانسه) درگذشته‌ی پیش از ۱۴۸۱در همان‌جا. اتین شوالیه و قدیس استفان، حـ ۱۴۵۰. تابلو تزئینی محراب. رنگ و روغن روی تخته. ارتفاع ۹۶، عرض ۸۸ سانتی‌متر. نگارخانه‌ی موزه‌ی دولتی، برلین.
در این صحنه اتین شوالیه، وزیرِ خزانه‌داری شارل هفتم، را در نقشِ هبه‌کننده ملاحظه می‌کنیم که به رسمِ هبه‌کنندگان زانو زده است و قدیس حامیاش، استفان، در لباسِ شماسی ایستاده است و او را شفاعت می‌کند. استفان، که به روایت کتاب اعمال رسولان از عهد جدید نخستین شهید مسیحی و از اولین پیروان عیسا مسیح بود، کتاب مقدسی به دست دارد که سنگی زمخت و زشت‌ترکیب بر آن است. سنگ در اینجا یادآور سنگسارِ قدیس استفان است بر دست اسرائیلیان. خدایگانی را که نزد او به شفاعت آمده‌اند و قطع یقین عیسا مسیح است، نمی‌بینیم و به همین سبب ذهنمان بیشتر درگیر حضور او و خیال‌پردازی درباره‌ی شکل و شمایلش می‌شود و شاید از خود می‌پرسیم: اگر نقاش می‌خواست خدایگان را نیز به تصویر بکشد، او را در چه حالت نقش می‌کرد و بدو چه سیمایی می‌داد؟ از نظرِ فرم هنری نیز این نقاشیِ خلق‌شده در حدود ۱۴۵۰ حکایتی را بازمی‌گوید. در آثار پنجاه سالِ منتهی به خلق این نقاشی، چهره‌ها و حالات قدیسان و هبه‌کنندگان یکسره عاری از بازنماییاند ــ تو گویی کاغذهایی بریده‌شده و بر تابلو چسبانده. اما در نقاشی فوکه چهره و حالت قدیس و هبه‌کننده کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد و این حس را منتقل می‌کند که نقاش در ترسیم چهره‌ها از مدل‌های واقعی بهره برده است. نکته‌ی دیگر استفاده‌ی فوکه است از نور و سایه، که گویای تأثیرپذیری اوست از نقاشان ایتالیایی، تقریباً شبیه کاری که فرانچسکا در نقاشی‌هایش با نور و سایه می‌کند. به‌رغم این، شیوه‌ی نقاشی فوکه با شیوه‌ی نقاشان ایتالیایی متفاوت است. توجه او به جزئیات بافت و رویه‌ی اشیائی مانند پارچه و سنگ و مرمر گویای تأثیریست که از سنت نقاشان شمالی به‌ویژه یان فان ایک گرفته است. فوکه یکی از مهم‌ترین نقاشان و تذهیب‌کاران فرانسوی در قرن پانزدهم است. او به ایتالیا سفر کرد و محتمل است آثار هنرمندان عصر رنسانس را در آنجا دیده باشد.
بوتِرو؛ بوتس؛ پییرو دلا فرانچسکا؛ فان ایک؛ کمپین
متن‌های دیگر از روزن
