ژان؛ آمِدئو مودیلیانی

ژان؛ آمِدئو مودیلیانی

آمِدِئو مودیلیانی. متولد ۱۸۸۴در لیوورنو (ایتالیا)، درگذشته‌ی ۱۹۲۰ در پاریس. ژان، ۱۹۱۸. رنگ و روغن روی بوم. ارتقاع ۴/۹۴، عرض ۷۳ س. م. موزه‌ی متروپولیتن، نیویورک.

اگر این نقاشی را بگذاریم کنار عکسی از ژان ایبوترن، معشوقه و مدل نقاش، به­‌کلی شباهتی نمی‌­یابیم. ژانِ واقعی دختری­ست با صورتی گرد و کمابیش گوشتالو، در حالی­که ژانِ مصورشده با قلم­‌موی مودیلیانی صورتی دراز دارد با چشم‌­هایی بادامی و خالی از مردمک. این را چگونه می­‌توان توضیح داد؟ در آثار مودیلیانی هم مؤلفه­‌های امپرسیونیسم را بازمی‌­یابیم هم مؤلفه­‌های اکسپرسیونیسم را. هم سزان را می­‌بینیم هم ون گوگ را. آنچه سبک او را منحصربه‌فرد می‌­کند، ترکیب این دو نگرش است با برداشت خاص او از مجسمه‌­های سنتی آفریقایی. مودیلیانی پیش از اشتغال کامل به نقاشی گاه مجسمه نیز می­‌ساخت و بلااستثنا همه­‌ی مجسمه­‌هایش متأثر از مجسمه­‌های آفریقایی صورتی دراز، بیضی‌­وار، بی­پست و بلند، و سرد دارند. او دوست داشت شخصیت­هایش را در فضای بسته محدود و محصور کند تا حالتی خودمانی و صمیمی به نقاشی­‌هایش بدهد. چنان­که در این نقاشی نیز می­‌بینیم، پس‌­زمینه­‌های او همواره دیواری­ خالی‌­ست، نزدیک یا حتی چسبیده به تن شخصیت. در این نقاشی، ژان در گوشه­‌ای محصور شده است و تَنَش با کمال دقت و ظرافت در تقارن با صورتش فرمی بیضی­‌شکل به خود گرفته است. انحنای خط از شانه­‌هایش آغاز می­‌شود و به سمت پایین صندلی می‌­لغزد و بیضی بزرگی شکل می­‌دهد. ژان در این زمان تازه از مودیلیانی باردار شده بود و نقاش این ویژگی تازه را به مدد پوشاندن لباس راحتی خانه بدو تجسم بخشیده است. ظرافت دست­‌های ژان با حالت چشم‌­های خالی از مردمک اما بس گویای او متوازن شده است. ممکن است مرگ دلخراش مودیلیانی بر اثر سل و در پی آن خودکشی ژان که فرزند دوم­شان را باردار بود­، بر مقبولیت روزافزون آثار او تأثیر نهاده باشد.

برانکوزی؛ بوشه؛ پیکاسو؛ سزان؛ فوجیتا؛ مونک؛ ون گوگ