خوابِ گسیخته؛ فرانسوا بوشه

خوابِ گسیخته؛ فرانسوا بوشه

فرانسوا بوشه. متولد ۱۷۰۳، در پاریس، درگذشته‌ی ۱۷۷۰ در همان‌جا. خوابِ گسیخته، ۱۷۵۰. رنگ و روغن روی بوم. ارتفاع ۹/۸۱، عرض ۲/۷۵ س. م. موزه‌ی متروپولیتن، نیویورک.

مردی جوان گردنِ دختری را که در میان گوسفندان زیر درختی بر سنگی لمیده است به­‌شوخی با تیغه­ی کاهی قلقلک می‌­دهد تا او را از خواب بیدار کند. سگ نگهبان گله با چشمانی متعجب به این صحنه خیره است، تو گویی معنای آن را درمی­‌یابد. این نقاشی از دو مکتب نشان دارد؛ از یک­سو به واسطه­‌ی مضمونش یادآور سبک «نقاشی­ زندگی روزمره» یا ژانر است، و از دیگر سو به لحاظ فرم یادآور سبک روکوکو با آن خطوط منحنی و رنگ­‌های شاد و حالت صدفی­ست. این صحنه نه با شکوه و جلال هنر کلیسایی نسبت دارد، نه از هنرِ باستان‌­گرای عصر رنسانس نشان دارد. در عوض، دقت ترکیب­‌بندی و استواری در ترسیم اندام و حالات بدن­‌های انسانی و گوسفندان و لباس‌­های دهقانی دختر و پسر، و نیز نورپردازیِ این صحنه‌­ی آفتابی، بدان سبُکی و ملاحتی خاص می­‌بخشد. بوشه یکی از پرطرفدارترین نقاشان تزئینی روزگار خود بود و به‌­ویژه برهنه­‌گاره­‌های آمیخته با مضامین اسطوره‌­ای‌­اش هواخواهان بسیار داشت. اما موفقیت‌­های او دیری نپایید و در واپسین سال­‌های زندگی هنری­‌اش کمابیش سکه‌­اش از رونق افتاد. اگرچه تولید بیش از حد، اغتشاش و بی‌­نظمی در ترکیب‌­بندی­‌ها، و تکرارِ مضامینِ آموخته در کسادی بازار او بی‌تأثیر نبود، اما افولِ رونق بوشه بیش­تر نتیجه‌­ی زوال سبک روکوکو و برآمدن نئوکلاسیسیم است که موجبات انتقادهای سهمگین نه فقط از او و آثارش، بلکه از کلیت سبک روکوکو را فراهم آورد. البته نباید از نظر دور داشت که سبک روکوکو در نتیجه­‌ی نقد نئوکلاسیک‌­ها یک­سره از میان نرفت و با تأثیر نهادن بر مکتب رمانتیسیسیم به نوعی در آن مکتب استحاله یافت.

انگر؛ دروئه؛ فراگونار؛ مور؛ واتو؛ وِسِلمن