نظم مشهور شب

نقاشی‌های عظیم‌الجثهٔ آنسلم کیفر از این حوادث تاریخی و قهرمانانه، و از فرم‌های سمبولیک و اسطوره‌آسا، الهام می‌گیرند. او یک‌جور رابطهٔ پیچیدهٔ هویتی با فرهنگ و تاریخ آلمان دارد. «هویت آلمانی» نه‌تنها منشأ و سرچشمهٔ بسیاری از موتیف‌های هنری او بوده بلکه هم و غم اصلی کیفر را نیز بیان می‌کند. او با هنرش می‌خواهد آگاهی آلمانی‌ها را از گذشتهٔ نازیستی‌ خویش تطهیر و پالایش کند، و پاهم‌پای آن وجدان هموطنانش را که می‌خواهند گذشته را به فراموشی بسپرند ازنو بیدار کند. و، به‌تعبیری، این درست همان تعهد هنری‌ای است که بسیار ژرف‌تر از آنچه از یک هنرمند انتظار می‌رود در آثار کیفر رخ نموده است.

در میان تمام هنرمندان جدید آلمانی که از دههٔ هفتاد میلادی به بعد در دنیای هنر مطرح بوده‌اند، باسابقه‌ترین و خلاق‌ترین و اصیل‌ترین هنرمند همانا آنسلم کیفر است. او که تنها چند ماه قبل از نبرد نهایی اروپا در جنگ جهانی دوم در آلمان به دنیا آمده بود، شاهد پیامدهای جنگ‌های مدرن و تقسیم سرزمینش بود. کیفر دربارهٔ گذشتهٔ خود گفته است: «درست در شب تولدم در یک بیمارستان، خانه‌مان بمباران شد.» خانواده‌اش او را برمی‌دارند و به خانه‌ای که در محله‌شان سالم مانده بود اسباب‌کشی می‌کنند. کیفر در خرابه‌های بمباران بازی می‌کند و با الوار و آوار سازه‌های کودکانه می‌سازد.

و البته که این گذشته چیزی نیست که کیفر توانسته باشد از آن سرسری بگذرد. او خودش را وقف بررسی الگوهای درهم‌تنیدهٔ اساطیر و تاریخ آلمان کرد و نحوهٔ یاری‌رساندن این عناصر به ظهور فاشیسم را کاوید. نیز بازسازی یک ملّت تکه‌تکه‌شده و مبارزه‌اش برای احیای کشور خویش را تجربه کرده است. چنین گذشته‌ای‌ست که کیفر را به هنرمندی کاهن‌مآب و کم‌نظیر تبدیل کرده است. هم‌او که با هنرش به سیاهچاله‌های تاریخ مدرن نقب می‌زند و نشان داده است که چگونه «خرده‌بورژوازی پیشرو» از رهگذر پرافت‌وخیز فاشیسم به «خرده‌بورژوازی منحط» دگرسان شده بود.

نقاشی‌های عظیم‌الجثهٔ کیفر از این حوادث تاریخی و قهرمانانه، و از فرم‌های سمبولیک و اسطوره‌آسا، الهام می‌گیرند. او یک‌جور رابطهٔ پیچیدهٔ هویتی با فرهنگ و تاریخ آلمان دارد. «هویت آلمانی» نه‌تنها منشأ و سرچشمهٔ بسیاری از موتیف‌های هنری او بوده بلکه هم و غم اصلی کیفر را نیز بیان می‌کند. او با هنرش می‌خواهد آگاهی آلمانی‌ها را از گذشتهٔ نازیستی‌ خویش تطهیر و پالایش کند، و پاهم‌پای آن وجدان هموطنانش را که می‌خواهند گذشته را به فراموشی بسپرند از نو بیدار کند. و، به‌تعبیری، این درست همان تعهد هنری‌ای است که بسیار ژرف‌تر از آنچه از یک هنرمند انتظار می‌رود در آثار کیفر رخ نموده است.

در تابلوی «نظم مشهور شب»، کیفر خود را به به‌مثابهٔ انسانی تک‌وتنها که بر زمینی خشک و بایر و بی‌حاصل زیر آسمانی پر از ستاره‌های بی‌شمار، درازکشیده، به تصویر کشیده است. او مجذوب آسمان در شب و تفسیرهای رازآمیز از آن در طی تاریخ است، خصوصاً تفسیر عرفانی که آسمان را امری مقدس و رازآلود می‌داند. راز کار در اینجاست که درست به وارونهٔ زمین که هر تکهٔ آن صاحب و مالکی دارد، آسمان مال همه است.

چیزی ژرف و در عین حال نگران‌کننده در ناخودآگاه جمعی بشریت در جریان است. هنر فشارسنج نهاییْ روح جمعی است، و کیفر یکی از هنرمندانی است که می‌تواند آنچه را که در زیر و بالای ما می‌گذرد، واقعاً منتقل کند: ایدهٔ «اکسیس موندی» را یا «محور‌العالم» را.


 

Original: the renowned orders of the night by anselm kiefer, 1997

متن‌های دیگر از نویسنده

متن‌های دیگر از روزن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کلمات را شما جستجو کنید، متن ها را ما پیدا میکنیم.